حدیث دهم

سخنران: حجت الإسلام والمسلمین شیخ محمد عسکرپور

موضوع سخنرانی:‌ نهی از منکر

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مباحثی که به سبب جنبه اجتماعیش و سودمند بودنش برای سلامت جامعه در خور توجه بسیار زیاد است بحث امر به معروف و نهی از منکر است. وجود مبارک و نازنین امیر مؤمنان علی بن ابی‌طالب علیه الصلاه و السلام در خطبه‌ای می‌فرمایند که می‌دانید چرا بعضی از امت‌های گذشته هلاک شدند؟ چون مردمشان گناه می‌کردند و ربانیون و روحانیان ‌ــ‌یا آدم‌های خوب جامعه‌ــ امر به معروف و نهی از منکر نمی‌کردند. وقتی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه بمیرد، بسیاری از فضائل هم می‌میرند. اگر امر به معروف و نهی از منکر از جامعه برچیده شود، بسیاری از فضائل انسانی از جامعه رخت برمی‌بندند و سفره‌ی اخلاق از جامعه برچیده می‌شود.

به همین دلیل است که در روایات توجهی ویژه به امر به معروف و نهی از منکر شده است. در حالی که خیلی‌ها از امر به معروف و نهی از منکر خودداری می‌کنند چون فکر می‌کنند که شاید اتفاقی برایشان بیفتد، حضرت می‌فرماید که بدانید امر به معروف و نهی از منکر چیزی نیست که بخواهد اجل شما را نزدیک کند یا رزقتان را قطع کند: «واعلموا ان الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر لا یقربان اجلا و لا یقطعان رزقا». به عبارت دیگر، از ترس قطع روزی یا از ترس جان امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید.

در حدیث شریف آغازین بحث می‌بینیم که دو دسته لعن شده‌اند: دسته‌ی اول، افراد سفیه و نادانی که از جهالت و نادانی مرتکب گناه می‌شوند. خداوند این دسته را به سبب ارتکاب گناه لعنت می‌کند. و دسته‌ی دوم، «والحلماء لترک التناهی»، عاقلان جامعه هم به سبب ترک نهی از منکر مشمول لعن الهی می‌شوند. می‌بینیم که ترک نهی از منکر در جامعه‌ی اسلامی با ملعون خدا شدن برابر است؛ جامعه‌ای که افرادش امر به معروف و نهی از منکر را ترک کنند مورد لعن الهی خواهد بود. حالا چه رسد به این‌ که جامعه‌ای مصداق این سخن امام صادق (ع) شود که «ویل لمن یأمر بالمنکر و ینهی عن المعروف»، یعنی افرادش ــ‌به جای امر به معروف و نهی از منکر‌ــ امر به منکر کنند و نهی از معروف.

بیایید خودمان و جامعه‌مان را وارسی کنیم و ببینم که هستیم. آیا ما و جامعه‌ی ما ــ‌خدای نکرده‌‌ــ به جایی رسیده‌ایم که نهی از معروف می‌کنیم و امر به منکر؟ یا شاید هنوز به آن حد نرسیده‌‌ایم، اما از امر به معروف و نهی از منکر دست کشیده‌ایم. در این صورت باید منتظر آسیب‌های بسیاری باشیم. بنابراین، اگر بخواهیم از آسیب‌های اجتماعی ــ‌در عرصه و حوزه‌ی اخلاق انسانی و ایمانی‌ــ در امان بمانیم، باید حتماً به تکلیف دینی امر به معروف و نهی از منکر عمل کنیم.

به فرموده‌ی امام علی علیه السلام، چرا عاقلان جوامع مشمول لعن الهی می‌شوند؟

۱. به سبب امر به منکر

۲. به سبب نهی از معروف

۳. به سبب ترک نهی از منکر

۴. به سبب همراهی با گناهکاران و پیروی از آن‌ها