حدیث نهم
سخنران: حجت الإسلام والمسلمین شیخ محمد عسکرپور
موضوع سخنرانی: بی توجهی نسبت به عیوب خود
بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از مباحث بسیار مهمی که باید به آن توجه کنیم غباوت و کودنی است که در روایات آن را جنود جهل خوانده‌اند. بعضی انسان‌ها تعریف‌هایی خودساخته دارند و مثلاً اگر کسی چیزی را فراموش کند یا درسش خوب نباشد او را کودن، خنگ یا همان «غبی» می‌دانند؛ فقط چون نامی را فراموش کرده یا مثلا درسش را خوب یاد نگرفته است. اما چنین کسی غبی یا کودن نیست، فقط حافظه‌اش ضعیف است.
یکی از زیبایی‌های دین این است که تعریف‌های ما را تغییر می‌دهد و تعریف‌های خودساخته را به تعریف‌های حقیقی تبدیل می‌کند. یکی از مفاهیمی که باید تعریف خودساخته‌اش را از تعریف صحیحش تشخیص دهیم مفهوم کودنی است. کودن از دید روایی و از دید دینی یعنی چه؟
امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام می‌فرمایند که «کَفَى بِالْمَرْءِ غَبَاوَهً أَنْ یَنْظُرَ مِنْ عُیُوبِ النَّاسِ إِلَى مَا خَفِیَ عَلَیْهِ مِنْ عُیُوبِهِ». بر اساس این سخن زیبا، از دیدگاه روایی و دینی، کودن کسی نیست که مثلاً کلمه‌ای را فراموش کند یا حافظه‌اش ضعیف باشد. این روایت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام می‌گوید کودن و غبی کسی است که دنبال عیب‌های مردم باشد. کدام عیب‌ها؟ عیب‌هایی که در خودش هستند، ولی از دید مخفی شده‌اند . بعضی از عیب‌های درون انسان خیلی واضح و آشکار درک می‌شوند؛ عیب‌هایی نمایان که هم خود فرد به آن‌ها واقف است و هم دیگران. اما بعضی عیب‌ها هم درون ما هستند که به آن‌ها توجه نمی‌کنیم، ولی همین عیب‌ها در دیگران به چشممان می‌آیند. از نگاه امیر مؤمنان علی بن ابیطالب علیه السلام، چنین شخصی [که عیب خودش را در دیگران آشکار ببیند] کودن و غبی است. چرا؟ چون به جای این که به عیب‌های وجود خودش دقت کند و برای اصلاحشان بکوشد، همان عیب‌ها را در دیگران می‌بیند. چنین چیزی، از دید امیر مؤمنان علی بن ابیطالب علیه الصلاه والسلام، عین کودنی است.
روایت زیبای دیگری بحث را واضح‌تر و آشکار‌تر می‌کند. به فرموده‌ی حضرت، «من نظر فی عیوب الناس فأنکرها ثم رضیها لنفسه فذلک الاحمق بعینه». یعنی احمق واقعی کسی است که عیب‌هایی را در مردم ببیند و از آن‌ها بدش بیاید و نکوهششان کند یا به سبب آن‌ها به شیوه‌ای ناخوشایند با مردم رفتار کند، اما عین همین عیب‌ها را که در خودش ببیند از وجودشان احساس رضایت کند.
بنابراین، اگر بخواهیم کودن نباشیم باید دقت کنیم از این به بعد اگر در دیگران عیبی دیدیم و این عیب در خودمان هم بود سعی کنیم آن را در وجود خودمان درمان کنیم و روی عیب‌های دیگران انگشت نگذاریم.
بر اساس روایت‌های ذکر شده در این مبحث، چه کسی غبی و کودن است؟
۱. کسی که پس از دیدن معجزه‌های پیامبران ایمان نیاورد.
۲. کسی که از تجربه‌های گذشته درس نگیرد.
۳. کسی که روی عیب دیگران انگشت بگذارد، در حالی که خودش نیز چنان عیبی دارد.
۴. همه‌ی موارد.
