همه ی ادیان و مذاهب، اخلاق نیکو، حسن خلق، رفتار، پندار و گفتار نیک را خوب و شایسته می دانند. در این مورد سخن و شکی نیست. صفات حمیده و شایسته ی انسانی، از جمله حسن خلق، انصاف،‌ مروّت، فتوّت، تواضع، فروتنی، راستگویی، امانتداری، محبّت، مهرورزی، پرهیز از ظلم، تکبّر، کبر، ریاورزی و همه ی این ها در تمامی ادیان و مذاهب کم و بیش آمده و تمامی اخلاق بر این است که آدمی بتواند به کرامت اخلاق و بزرگواری روح برسد. «بُعِثتُ لِاُتَمِّمَ مَکارِمَ الاَخلاق».(سفینه البحار، جلد۱، صفحه ۴۱۱)
امّا و صدامّا مجموعه تمام صفات شایسته، بایسته و نیکو که می تواند در کسی بوده باشد به راستی کدام صفت است؟! و کدامین صفت مورد ضرورت بیشتر و نیاز بیشتر فرزندان آدم است؟! و تأکید بیشتری شده است؟!
در احادیث معصومین بر همه ی صفات خوب انسانی از جمله کرم، ‌عفو، صفح، چشم پوشی، بخشش و دستگیری از مستمندان تشویق و تأکید شده است، ولی بر دو نکته اخلاقی!
بسی تمامی امامان ما و پیامبر معظم و مکرم(صلّی الله علیه و آله) تأکید فرمودند و این دو نکته را نکات اساسی اخلاقی و انسانیت و اسلامیت دانسته اند. آن دو نکته چیست؟! «عَلَیکم بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَهِ» بر شما باد به راستگویی و ادای امانت مردمان.( اصول کافى، جلد۲، صفحه۱۰۴)
این دو نکته یعنی راستگویی و امانت داری دو پایه ی اصلی رفتار انسان در زمینه اخلاق است. اگر دو صفت راستگویی و امانت داری در شخصی بود می تواند مسیر انسانیت و کرامت را طی کند. در روایات ما صفت زشت و پلید دروغگویی بسیار نکوهیده شده است و دروغ از گناهان کبیره می باشد.
باز در حدیث دیگری آمده است که: اگر همه رذایل و زشت کاری ها در اتاقی و خانه ای جمع شود، کلید ورود به همه این زشتی ها و پلیدی ها دروغ است.
اهل بیت در روایات می فرمایند: شیعه ممکن است کار خلاف یا گناهی انجام دهد، اما دروغ نمی گوید و دروغ بسیار سرزنش شده است. در حقیقت دروغ، نشان تحقیر شخصیت و حقارت روح کسی است و کسی دروغ می گوید که از شخصیت پوشالی و خالی برخوردار است.
باید راستگو باشیم و رفتار درستی برای خود پیشه کنیم و تمرین کنیم که خود را از آلایش و آلودگی بسیار بسیار تیره و چسبنده و گندیده و متعفن دروغگویی منزه کنیم. و نیز امانت دار باشیم کودکی را که در مدرسه به ما می سپارند که به او آموزش دهیم، امانت پدر و مادر می باشد و همچنین کاری که به ما می سپارند، امانت شخص سفارش دهنده است. مریض که به اتاق عمل می رود، امانتی است در دست طبیب و مهارت جراح. اگر بخواهیم دامنه ی حقیقی امانت را توضیح دهیم، می بینیم که این چنین نیست که فقط منحصر به این باشد که کسی انگشتری، طلایی و پولی در پیش ما به امانت بگذارد بلکه بسیاری از امور که انجام می شود، امانت است.
امین باشیم و کار مردمان را به درستی انجام بدهیم و به سامان برسانیم، که اگر امانت دار باشیم خداوند همان گونه که صفت امانت را در رسول خدا بروز و ظهور داشت به ما عزت و برکت خواهد داد.
سلام و صلوات خداوند بر پیامبر ما که اسوه اخلاق است و بارزترین صفات او این بوده است که صادق امین است.