حدیث سیزدهم

سخنران: حجت الإسلام والمسلمین شیخ محمد عسکرپور

موضوع سخنرانی:‌ در قیامت افسوس نخوریم!

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع بحث ما حسرت روز قیامت است. قرآن مجید می‌فرماید یا رسول الله، درباره‌ی روز حسرت ــ‌یکی از نام‌های روز قیامت‌ــ به مردم هشدار بده: وَأَنذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُون. خدا نکند انسان در غفلت و بی ایمانی بمیرد، چون بی‌تردید در روز قیامت گرفتار حسرت بسیار بسیار شدیدی می‌شود؛ این حسرت که می‌بیند خیلی‌ها کارهای خوبی کرده‌اند و به بهشت می‌روند، اما او غفلت کرده و به خدا و قیامت ایمان نیاورده است و حالا باید روانه‌ی جهنم شود و کاری هم از او ساخته نیست. یعنی در جبران دیگر بسته شده است. بنابراین، روز قیامت را یوم الحسره نامیده‌اند، چون دیگر کاری نمی‌توان کرد؛ انسان نمی‌تواند برگردد و برای خودش کاری کند.

همچنین در قرآن می‌خوانیم که وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا. روزی که ظالم دست خود را می‌گزد و می‌گوید ای کاش من هم از مسیر پیامبر پیروی کرده بودم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم شخصی را مسلمان کردند. این شخص دوستی داشت که وقتی از سفر برگشت و فهمید دوستش مسلمان شده است او را مرتد کرد. این شخص پس از ارتدادش در جنگ [با مسلمانان] کشته شد. گروهی می‌گویند این آیه درباره‌ی همین شخص نازل شده است؛ کسی که روز قیامت انگشت می‌گزد و آرزو می‌کند که کاش هم‌مسیر پیامبر بود، اما این آرزو دیگر سودی ندارد: یوم الحسره.

در روایات هم درباره‌ی حسرت می‌شنویم. به فرموده‌ی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، ان اشد الناس حسرة یوم القیامة رجل باع آخرته بدنیاه، بدترین حسرت روز قیامت برای کسی است که تازه می‌فهمد آخرتش را به دنیا فروخته است و دیگر کاری نمی‌تواند بکند. ما سه راه داریم: هم دنیا را داشته باشیم و هم آخرت را، دنیا را بفروشیم و آخرت را بخریم، آخرت را بفروشیم و دنیا را بخریم. بدترین گزینه همین گزینه‌ی سوم است: فروش آخرت و خریدن دنیا. اگر می‌توانید هم دنیا و هم آخرت را داشته باشید، عالی است؛ هر دو را داشته باشید. اما واقعاً نمی‌ارزد که انسان آخرتش را به دنیا بفروشد.

درباره‌ی همین حسرت روز قیامت امام صادق علیه السلام می‌فرماید إِنَّ أَشَدَّ النَّاسِ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَبْدٌ وَصَفَ عَدْلًا ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَى غَيْرِهِ‏. پرحسرت‌ترین انسان در روز قیامت کسی است که عدلی ــ‌کار خوبی‌ــ را برای دیگران وصف کند، اما خودش انجامش ندهد. چنین حالتی خیلی خیلی بد است. چرا؟ چون روز قیامت می‌بیند کسانی که به خاطر حرف او به عدل عمل کرده‌اند پیش چشمش به بهشت می‌روند، اما خود او به توصیه‌ی خودش عمل نکرده است. از این روست که قرآن می‌فرماید يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ. كَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّـهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ.

از خداوند متعال می‌خواهیم ما را جزو کسانی قرار دهد که به توصیه‌هایشان به دیگران عمل می‌کنند.

به فرموده‌ی امام باقر علیه السلام چه کسی روز قیامت بیش از همه حسرت می‌خورد؟

۱. کسی که رفتن دیگران به سوی بهشت را می‌بیند اما خود به سمت جهنم می‌رود.

۲. کسی که دیگران را به نیکی توصیه کرده باشد، اما به توصیه‌ی خودش عمل نکرده باشد.

۳. کسی که بعد از ایمان آوردن مرتد شود.

۴. کسی که اعمال خوبش کم‌تر از گناهانش باشند.