حدیث هفتم

سخنران: حجت الاسلام والمسلمین معماریان

موضوع سخنرانی:‌ تربیت فرزند

بسم الله الرحمن الرحیم

 

سلام عرض می کنم خدمت شما! آرزو می کنم طاعات و عبادات تون، مورد قبول درگاه حق باشد. روایات زیادی داریم با این مضمون که درباره ی تربیت فرزند به ما دستور دادند که دوران تربیت فرزندت را، به سه دوره تقسیم کن.

هفت سال نخست، فرزند تو «امیر» است. آن چه می خواهد، باید در اختیارش باشد و آن چه می خواهد، باید بتواند انجام بدهد. در هفت سال دوم، بچه ی تو «اسیر» است. به این معنا که دیگر نباید آن اوضاع هفت سال اول تکرار شود. آن چه می خواهد، نباید در اختیارش قرار بگیرد، مگر این که به مصلحتش باشد. آن کاری که می خواهد انجام بدهد، باید کنترل شده باشد و باید بدانی چه کاری است و به چه انگیزه ای است و به چه هدفی است و به چه عاقبتی منجر خواهد شد.

و در هفت سال سوم، که از آغاز پانزده سالگی و پایان چهارده سالگی آغاز می شود، فرزند تو «وزیر» توست. به این معنا که تو باید بتوانی فرزندی را در چهارده سال نخست، تربیت کرده باشی که بتواند عهده دار بخش های مهمی از زندگی تو باشد. در نبود تو، بتواند زندگی تو را اداره کند. بتواند خودش اگر در موقعیتی مواجه با اتفاقی شد، تصمیم درست و صحیح را بگیرد. خودش صاحب تشخیص این باشد که کدام راه درست است و کدام راه غلط است. کدام مسیر منتهی به خیر است و کدام مسیر به شر می رسد.

یک نگاهی به نوع زندگی خودمان بیندازیم! آیا توانستیم همچینین فرزندی تربیت کنیم؟! فرزندی که از آغاز پانزده سالگی بتواند خیر و شر را تشخیص بدهد؟! گناه را از ثواب تشخیص بدهد! فرزندگی که بتوانیم بخشی از زندگی مان را به او بسپاریم. پول مان را به او بسپاریم و او بتواند درست تدبیر کند و درست اداره کند؟! آیا می توانیم بگوییم فرزندانی تربیت کردیم که از آغاز پانزده سالگی در برابر موقعیت های گناه، می توانند تشخیص بدهند راه صحیح از غلط را؟! می توانند بفهمند الان کدام کار را باید انجام بدهند و کدام کار را نباید انجام بدهند؟! شاید یک دلیل، این باشد که ما، در دوتا هفت سال اول، آن جور که باید و شاید درست عمل نمی کنیم! الان به زندگی ها نگاه کنیم! بچه های ما نوعاً در هفت سال اول، «اسیر» ما هستند. دست نزن... نکن... بشین... نرو... دست نزن... بازی نکن... سر و صدا نکن! در هفت سال دوم، که آغاز دوره ی «اسارت» اوست، در روایات ما اتفاقا در سبک زندگی ما، آغاز دوره ی «امارت» اوست. آن چه می خواهد، در اختیارش قرار می گیرد. کافی ست کمی پشت چشم نازک کند و کافی است کمی قهر کند و گریه کند؛ هرآن چه که بتوانیم و آن بخواهد، در اختیارش قرار می دهیم.

خب، این یک علت است بر این که ما، نمی توانیم بچه هایی را تربیت کنیم که از پانزده سالگی، بتوانند عهده دار مهمّات خودشان باشند. اما شاید دلیل دوم، که دلیل مهمت ری هم هست این است که: چطور می توان تربیت فرزندی را عهده دار شد که این بچه بتواند از پانزده سالگی، خیر و شرّ را تشخیص بدهد و بفهمد!

ما، چطور باید در این دوتا هفت سال اول، با فرزندمان تعامل کنیم و مواجه بشویم که این بچه، از آغاز دوره ی هفت ساله سوم خودش، بتواند تشخیص درست و غلط را بدهد؟! شاید کلیدی ترین روش تربیت و نکته برای تربیت فرزند، این فرمایش رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) باشد که فرمودند: «أدِّبوا أولادكم على حُبَّ علی بن ابی طالب(عليهم السلام)»

ما، این روایت را غلط فهمیدیم، ما فکر می کنیم این روایت می فرماید: به بچه هاتون محبت امیرالمومنین(عليه السلام) را یاد بدهید، روایت، این را نمی خواهد بگوید. این روایت می گوید: «معیار، ملاک و مدار تربیت فرزندان تان، باید محبت امیرالمومنین باشد.» چرا این کار را کردی؟! امیرالمومنین(عليه السلام) اینطور می پسنده! چرا این کار را نکردی؟! امیرالمونین(عليه السلام) ناراحت می شود.

اگر ما توانستیم یک فضایی در زندگی مان حاکم کنیم که تشخیص درست از غلط، ملاکش شد محبت امیرالمومنین(عليه السلام). یک مثال ساده بزنم: ماه رمضان ها، خیلی از بچه هایی که هنوز به سن بلوغ نرسیدن، دوست دارن روزه بگیرن. همین بچه ها، بعد از ماه رمضان، بهشون بگویی: نماز بخوان! نمی خوانند. فرق نماز با روزه چی هست؟! حال که روزه، از نماز سخت تر است. چرا روزه ای که نباید را، اصرار دارد بگیرد! و نمازی که همیشه باید بخواند و اصرار دارد را فرار کند ازش و نخواند؟!

دلیلش این است که با آغاز ماه رمضان، یک فضایی بر زندگی های ما حاکم می شود، متفاوت از یازده ماهِ دیگرِ سال! سفره های سحری و افطاری، رفت وآمدها، دعاها و نیایش ها، محبت امیرالمونین(عليه السلام) باید یک چنین فضایی را در زندگی های به وجود بیاورد! اگر محبت امیرالمونین(عليه السلام) یک چنین فضایی را در زندگی ما حاکم کرد و ما توانستیم بر اساس این روایت براساس این ملاک و معیار تربیت کنیم فرزندان مان، از پانزده سالگی می توانند خیر را از شرّ تشخیص بدهند.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

 

دوران تربیتی فرزند در هفت سال اول، دوم و سوم به چه تعبیر شده است؟

۱. امیر – اسیر – وزیر

۲. اسیر – امیر – وزیر

۳. امیر – وزیر – اسیر

۴. وزیر – اسیر – امیر

 

پاسخ صحیح: گزینه ۱